Yazı Miray Akbaş
Sosyal medyanın sanal aleminde farklı boyutlarda öz benlikten uzak hayatlar yaşanıyor. Öyle ki, filtreler etkisi altındaki en yakın arkadaşını bile tanıyamıyor bazen insan.
Poz verirken göbeğimizi içimize çekmek, hemen bir ruj ya da allık sürmek, sağ profilim iyi diyerek o taraftan poz vermek… Fotoğraflarda çirkin çıkmayı elbette kimse istemez. Ancak günümüzde, fotoğraflarda güzel görünme isteği ekstra bir sanat kolu yaratmış durumda: En kusursuz gösterecek aplikasyonlar ve filtreler özenle seçilerek sosyal medyada yeni biri olarak boy gösterme sanatı. Geçmişte masum sayılacak küçük ama doğal hileler, günümüzde sosyal medyanın yanılsama yaratan dünyasında yeni bir sanal biz yaratıyor olabilir mi? Bir süre önce insanların sosyal medyada neden “evli, mutlu, çocuklu” ya da “genç, başarılı, fit, güzel” şeklinde mutluluk oyunları oynamaya gerek duydukları konusunu tartışırken, şimdi fotoğraftaki kişinin de aslında sahte biri olduğunu anlıyoruz. Peki insanlar neden bu tarz oyunlara ihtiyaç duyuyor, merak ediyor musunuz?
Halo etkisi
Her dönemin kendine has yaratılan ideal güzellik anlayışı kadınlara mutlaka bir şekilde empoze ediliyor. Güzellik algısı manipüle edilmeye oldukça açık olsa da, bazı değişmeyen evrensel standartlar hep geçerli; büyük gözler, kocaman güzel gülümsemenin sırrı düzgün, kusursuz dişler, çıkık elmacık kemikleri, dolgun dudaklar, minik bir çene. Kadınların güzel görünme çabasının altında ise sadece toplum baskısı yatmıyor, “halo etkisi” de tam olarak işin içinde. Yani güzel olarak tanımladığımız insanlara otomatik olarak olumlu kişilik özellikleri yüklüyoruz. Güzel insanları görünce onların başarılı, sempatik, zeki, popüler oldukları varsayımında bulunuyoruz. Biz onları öyle algıladıkça, onlar da gerçekten sempatik ve başarılı insanlara dönüşüyorlar. İşte bu yüzden de “beklentileri karşılayan sınırlar çerçevesinde güzel olmak harika” diye düşünen binlerce kadın var!
Eğlenmek serbest
Günümüzde kendimizi istediğimiz güzellikte birine dönüştürmek hiç olmadığı kadar kolay. Estetik uygulamaları bu konuda başarılı yöntemler sunsa da, geçici ve hızlı çözümler için aplikasyonlar da fena iş görmüyor. Saniyeler içinde burnumuzun kemerini düzeltip dudaklarımızı kalınlaştırabiliyor, belimizi inceltip boyumuzu uzatabiliyoruz. En iddialısı da yüzümüzü bebeksi, kırışıksız, gencecik gösterebiliyoruz. Diğer yandan uygulamaları anlamlı işler için kullanmak da mümkün. Kakülün bize yakışıp yakışmayacağına karar verebiliyoruz mesela. Bir ruju almadan önce dudağımızda sanal olarak deneyip nasıl durduğuna bakabiliyoruz… BeautyPlus, YouCam Makeup, Perfect365, Peachy, Facetune2 en çok tercih edilen uygulamalar olarak öne çıkıyor. Bu uygulamalarla cilt tonunuzu, dişlerinizi, kaşlarınızı, makyajınızı hatta fotoğraf arka planınızı değiştirebiliyor, olduğunuz kişi gibi değil, olmak istediğiniz kişi gibi görünebiliyorsunuz. Zaman zaman bu uygulamalardan eğlence amaçlı yararlanıyor olmak sıkıntı değil elbette; asıl tehlike bu uygulamalara kendinizi kaptırarak sosyal medya platformlarında farklı bir siz yaratmak.
Takdir edilme arzusu
Daha önce hep karaktere bağlama amaçlı sorduğumuz “Peki insanlar neden kendini gerçekte olmadığı biri gibi gösterme ihtiyacı duyuyor?” sorusu bu kez fiziksel görünüme odaklı olarak, aynı cümlelerle pek tabii sorulabilir. Klinik Psikolog İpek Budan’a göre sosyal medyanın hedefi zaten bu; takdir edilme arzumuza hizmet etmek! “Takdir edilmek aslında herkesin içinde olan doğal bir arzu. Ancak bu arzuya sıkı sıkıya yapışmak ya da takdir edilmekten daha çok oradan beslenmek, kendimiz olma şansımızı yitirdiğimiz bir tuzağa dönüşebilir. Güzellik filtrelerindeki kendimiz ile normal hayattaki kendimiz arasındaki mesafe kendimizdeki değersizlik ve yetersizlik duygusunu tetikleyebilir.”
Evet sonuç olarak birbirinden farklı filtre ve uygulamalar kendimizi kılıktan kılığa sokmamızı ve eğlenmemizi sağlayabiliyor. Ancak ne zaman ki bu uygulamalar daha genç, daha güzel, daha fit görünme arzumuzu tatmin etmeye yönelik bir imdat kolu oluyor, o zaman işin boyutu değişiyor. Siz de sabah kalktığınızda aynada gördüğünüz kişi ile sosyal medyaya yüklediğiniz kişi arasında büyük farklar görüyorsanız, belki de işi biraz abartmışsınızdır, ne dersiniz? Filtrelere kapılmadan, olduğunuz gibi, dostlarınızın sizi bildiği haliyle sosyal medyada var olmak çok daha güzel. Kendinizi güzel hissettiğiniz sanal bir toplulukla tatmin olmak yerine, sizi olduğunuz halinizle güzel hissettiren insanlarla dolu gerçek bir dünya daha anlamlı değil mi?
